Uszkodzenie łąkotki jest jednym z najczęstszych wskazań do przeprowadzenia artroskopii stawu kolanowego, jednak zazwyczaj w czasie takich zabiegów dokonuje się usunięcia łąkotki lub ewentualnie jej naprawy, a stosunkowo rzadko wykonuje się wówczas rekonstrukcje np. przy pomocy implantów łąkotkowych, czy też zastępuje się łąkotkę przeszczepem allogenicznym.
Zabieg artroskopii stawu kolanowego wykonuje się najczęściej przy urazach (uszkodzenia łąkotek, uszkodzenia więzadeł krzyżowych, przy złamaniach kostno-chrzęstnych), a także w przypadku przewlekłych dolegliwości stawów (choroby chrząstki stawowej, choroby/ przerost błony maziowej, zwłaszcza z uporczywymi i nawracającymi wysiękami) [1-8].
Biorąc pod uwagę liczbę wykonywanych zabiegów artroskopii kolana na świecie (ponad 4 mln rocznie, wg American Orthopaedic Society for Sports Medicine) [9], jest to jeden z bardziej bezpiecznych zabiegów i jednocześnie najczęściej wykonywany u osób po urazach skrętnych, czy przy urazach doznanych np. w czasie gry w piłkę nożną, czy przy uprawianiu innych gier zespołowych, jak również sportów zimowych, związanych np. z narciarstwem [2, 3, 10, 11].
W badaniu USG, które zazwyczaj jest wykonywane w jakiś czas po zabiegu, można stwierdzić częściową lub całkowitą przebudowę wszczepionych implantów w naturalną tkankę łąkotkową, czasem – ze względu na wczesny okres po zabiegu – nie można jeszcze zauważyć zmian, a w pojedynczych przypadkach można stwierdzić, że doszło do zniszczenia implantu (Ryc. 1. i Ryc. 2.).
W chwili, gdy implant łąkotkowy jest przyszywany do stawu kolanowego, jego struktura jest bardzo echogenna, tzn. nie przepuszcza on ultradźwięków i praktycznie w całości je odbija (Ryc. 3.). W miarę upływu czasu operowana łąkotka zmienia się i staje się „przepuszczalna” dla ultradźwięków. Następuje etap przejściowy, w którym widać jeszcze w pewnych miejscach na ekranie ultrasonografu obszary echogenne w obrębie łąkotki, a po pewnym czasie staje się ona całkowicie jednolita, tak jak zdrowa (Ryc. 4.).
Są dane mówiące o tym, że istnieją naczynia krwionośne w zewnętrznej części łąkotki i że w związku z tym jest to strefa unaczyniona [1, 12-16]. Niestety te naczynia są na tyle nieduże, że nie widać ich nawet w badaniu USG Power Doppler – jednak nawet i to badanie nie pokazuje unaczynienia prawidłowej (zdrowej) łąkotki.
Warto podkreślić, że po wykonaniu badania USG wszczepionych implantów łąkotkowych okazuje się, że jest pewien etap przejściowy, podczas którego można także obserwować zwiększone unaczynienie w strefie przytorebkowej łąkotki (Ryc. 5.) [12, 17, 18]. Z doświadczenia współautora tej prezentacji wynika, że jest to przedział od roku do dwóch lat po operacji. Świadczy to o ich przebudowie, o regeneracji i zdolności do wgajania się oraz, że następuje wówczas aktywna przebudowa implantu.
Można też pokusić się o subiektywną ocenę kształtu łąkotki po implantacji. Na ogół ten kształt zmienia się niestety na niekorzyść. Łąkotka staje się niższa w części przytorebkowej i szersza, tzn. „rozpłaszcza się”, jednocześnie dochodzi do wysuwania się łąkotki na zewnątrz szpary stawu, czyli do ekstruzji. Ekstruzja, staje się parametrem obiektywnym i mierzalnym w badaniu USG.
Ekstruzja łąkotki traktowana jest jako zjawisko patologiczne w obrębie stawu kolanowego, przy czym jako nieprawidłowe traktuje się wysunięcie powyżej 3 mm ze szpary stawowej. Ekstruzja często jest stwierdzana po przeszczepach łąkotek [19-23].
W ostatnich dziesięcioleciach w medycynie i w naukach społecznych nastąpiło zainteresowanie pomiarem jakości życia pacjentów, związanej ze stanem ich zdrowia [24-28]. W ostatnim czasie można także zaobserwować tendencję do przypisywania coraz większego znaczenia wskaźnikom subiektywnym w ocenie jakości życia, a podejście obiektywne nie traktuje się jako jednoznaczny wykładnik jakości życia. W licznych badaniach wykazano, że obiektywny stan zdrowia nie jest jedynym wyznacznikiem zaspokojenia potrzeb i indywidualnego poczucia szczęścia [26, 27, 29]. Okazuje się np., że pacjenci po operacjach łąkotek czują się lepiej, są zadowoleni, nie towarzyszy im ból, mogą samodzielnie się poruszać i w pełni korzystać z życia.
Przedmiotem naszego zainteresowania było zbadanie, w jaki sposób wielkość ekstruzji wpływa na jakość życia pacjentów po zabiegach wszczepienia sztucznych implantów łąkotkowych i czy istnieje związek między ekstruzją, stwierdzaną w trakcie badania USG w różnych pozycjach w badaniu dynamicznym, w czasie obciążania i nieobciążania stawu kolanowego, a subiektywnie odczuwaną jakością życia pacjentów.
Celem była również ocena w badaniu ultrasonograficznym, w jaki sposób wszczepione implanty łąkotkowe przebudowują się w stawie kolanowym w zależności od tego, ile czasu upłynęło od operacji.
Interesowało nas także, jak zachowuje się wszczepiony implant łąkotkowy w badaniu czynnościowym oraz czy jego struktura w badaniu USG zmienia się w kierunku struktury właściwej dla prawidłowej, naturalnej łąkotki.
Starano się także wykazać, że ultrasonografia jest dobrą metodą oceny stanu łąkotek po implantacji.